MANŞONLAR
Rulman Nedir? |
|
Mekanik ve elektrikli aletlerde, kayma sürtünmesi yerine bir yuvarlanma sürtünmesi sağlayarak enerji kayıplarını azaltmak için yataklar ile muylular arasına yerleştirilen makine parçaları. Rulman, semente edilerek su verilmiş çok sert çelik malzemeden yapılmış küçük silindir olup, bunlara bilyalı yatak da denir
EBATLARINA – MALZEME ÇEŞİTLİLİĞİNE GÖRE RULMANLARI SINIFLARINA AYIRMAK Bilyalı rulmanlar; oynak bilyalı rulman, eğik bilyalı rulman, eksenel bilyalı rulman ve sabit bilyalı rulmanlardır Oynak bilyalı rulmanlarda iki sıra bilya vardır. Bu rulmanlar -40 ila 120 derece arasında yağlanmadan ve bakıma ihtiyaç duymadan hesaplanan ömürleri boyunca sorunsuz çalışabilirler. Eğik bilyalı rulmanlar diğer bilyalı rulmanlara göre daha fazla eksenel yük taşıyabilirler. Tek sıra eğik bilyalı, çift sıra eğik bilyalı, dört nokta temaslı eğik bilyalı ve çift sıra kam takipçi eğik bilyalı olmak üzere dört çeşittirler. Eksenel bilyalı rulmanlara Türkiye’de BÜTE de denir. Sadece eksenel yük altında dönmesi gereken makinelerde kullanılırlar.Eksenel yükün tek ya da çift yönlü olmasına göre tek sıra bilyalı ya da çift sıra bilyalı büteler kullanılabilir. Sabit bilyalı rulmanlar, piyasada en yaygın kullanımı olan, en basit rulman tipidir. Orta boy elektrik motorlarında bu tip rulmanlar kullanılır. Makaralı rulmanlar ise silindir makaralı rulman, oynak makaralı rulman, konik makaralı rulman ve eksenel makaralı rulmanlardır. Silindir makaralı rulmanlar, çok yüksek radyal yük taşıyabilmelerine karşın eksenel yük taşıyamazlar. Eksenel kaymalara müsaade ederler. Yüksek hızlarda dönebilir ve sessiz çalışırlar. Tek sıralı ve çift sıralı olarak temin edilebilirler. Oynak makaralı rulmanlar, çok ağır yük altında çalışabilik eksenel dönmeye olanak verirler. Güçlü, açısal kaçıklıklara uygun oynak rulmandır. Zor çalışma şartlarında bile yüksek duyarlılık ve uzun ömür sağlar. Çevirme millerinde, ağır makinelerde, motorlarda ve birçok yerde kullanılır. Konik makaralı rulmanlar çok yüksek radyal ve eksenel yükler taşıyabilirler. Orta hız ve dayanıklılığın önemli olduğu ağır uygulamalarda kullanılır. Tarım, inşaat makineleri, motorlarda kullanılır. Eksenel makaralı rulmanlar, çok yüksek eksenel yükler söz konusu olduğunda kullanılırlar. Sadece bir yönde eksenel yükler taşırlar. İğneli rulmanlar, tek veya çift sıralı olarak üretilen, dış bilezikten, iğneli kafesten ve çıkarılabilir iç bilezikten oluşan ünitelerdir. Bu rulmanlar contalı veya açık tip oalrak mevcuttur. Rulman ömrünü %80e kadar uzatmak için ultra temiz çelikten üretilmiştir. Eksenel ve radyal yükler için basitlik, küçüklük ve ekonomiklik sağlarlar. İğneli rulmanlar; çekme zarflı iğneli rulmanlar, eksenel iğneli rulmanlar, faturalı iğneli rulmanlar, faturasız iğneli rulmanlar, ayarlı iğneli rulmanlar, kombine iğneli rulmanlar gruplarına ayrılır. Kısaca rulman kodlarına göz atacak olursak ; Rulman tipini gösterimdeki başlangıç karakterleri belirler. Buna göre eğer ilk karakterler 6 veya 16 ile başlıyorsa rulman tek sıra bilyalı rulmandır ÇALIŞMA KOŞULLARINA GÖRE RULMANLARIN KULLANILMASI Gürültü azaltmak, absorbe etmek ve iyi bir sızdırmazlık için plastik kafesli rulmanlar kullanılır. Metal kapaklar iyi sızdırmaz değildir, yüksek sıcaklıkta çalışıorsa metal kapaklı rulman kullanılır. Standart plastik kapaklı rulmanlarda plastik malzemesi Nitril kauçuktur. Plastik kapak, iç bileziğin üst kısmına dokunur ve sızdırmazlık sağlar, metal kapak ise dokunmaz. Eksenel açıklığın olduğu yerlerde oynak bilyalı veya oynak makaralı rulman kullanılır, fener mili rulmanları yüksek devirde döner. Rulmanlar sadece ortamdan veya çalışma esnasındaki kendi sıcaklığından etkilenmez, aynı zamanda takılı olduğu milden gelen sıcaklığı da üzerine çeker, bunlar göz ardı edilmemelidir. Rulmanın çalışma sıcaklığını ilk başta yuvarlanma elemanlarının dönerken yaptığı sürtünme belirler. Sızdırmazlık elemanına sahip rulmanlarda sürtünme daha fazla olacaktır. Tasarım yapılırken milin ısıl genleşmeden dolayı boyda meydana gelebilecek uzama miktarı da düşünülüp buna göre rulmanın yataklama yapılması gerekli ve yatak içersinde gezinmesi sağlamalıdır. RULMAN BAKIM & ONARIMI Rulmanların büyük kısmı gres ile yağlanır ve arızaların çoğu uygun olmayan uygun miktarda kullanılmayan yağlamalardan kaynaklanır. Rulmanlar sıvı yağ ile yağlandığında daha kaliteli bir yağlama yapılmış olur. Rulman bakımında en önemli faktör uygun yağ kullanımı, yağlama periyodu ve yağlama miktarıdır. Yağ içerisindeki katkı maddeleri rulmanın daha verimli ve daha uzun ömürlü çalışmasını sağlar.Yağ film tabakası yuvarlanma elemanı ile yuvarlanma yüzeyi arasında kalarak kuru sürtünmenin önlenmesi sağlanmış olur. Yataklar havalı gres pompaları ile yağlanırsa daha verimli sonuç alınır. Pompa yağı basınçla rulman içerisine nüfuz ettireceğinden rulman ömrü en üst seviyeye çıkar. Rulmanlarda meydana gelen hasarlar birlikte çalıştıkları diğer rulmanlara ve dişlilere aks edecek ve onları da bozacaktır. Yapılan işin kalitesinin kötü olmasına neden olacaktır. Rulman kontrolleri sesine ve titreşimine bakılarak anlaşılabileceği gibi, sökülerek frekans analizleri yapılarak da kontrol edilebilir. Yeni kullanılmaya başlanan diğer bir yöntem ise rulmanların sökülmeden doğal çalışma ortamlarındaki frekanslarının ölçülmesidir. Her şeyden önce rulmanların çalışma ortamlarının temiz olması gerekmektedir. Özellikle montaj alanındaki çevre koşullarının temizliği titizlikle kontrol edilmelidir. Hasar tespit yapılan rulmanların hemen değiştirilmesi gerekmekte ve çalıştığı diğer elemanların da zarar görmesi engellenmelidir. Rulman bakımı yapılırken basınçlı hava ile temizlik yapmaktan kaçınılmalıdır. Tavsiye edilen yağ cinsi ile yağlanmalıdır. |
...